ABC wolontariatu za granicą
Rozważ „za” i „przeciw”
Wolontariat zagraniczny niejedno ma imię. Można wyjechać i na kilka dni, i na kilkanaście miesięcy. Samodzielnie lub z grupą znajomych. Są prace bardzo ciężkie, ale bywają też… lekkie, łatwe i przyjemne. Za te ostatnie często trzeba płacić, choć zdarza się, że wolontariusz za swoją pracę dostaje całkiem pokaźne kieszonkowe. Dlatego decyzję o wyjeździe zawsze warto przemyśleć.
Dzięki wolontariatowi możesz spotykać interesujących ludzi, odwiedzać egzotyczne miejsca, poznawać nowe obyczaje, nauczyć się języka obcego, zdobywać tak cenione przez pracodawców doświadczenie zawodowe – to najczęściej wymieniane korzyści z wolontariatu za granicą. Ale są i koszty. Rozłąka z rodziną i przyjaciółmi, ciężka praca, często w trudnych warunkach i bez wynagrodzenia, kłopoty z readaptacją w kraju po dłuższym pobycie za granicą – to tylko niektóre z nich. Wszystkie „za” i „przeciw” warto rozważyć przed podjęciem decyzji o wyjeździe. Bo to co dla jednych może jest niezapomnianą przygodą i bezcennym życiowym doświadczeniem dla innych może skończyć się przedwczesnym powrotem do domu i goryczą z powodu bezsensownie straconego czasu.
Skąd się bierze wolontariat?
Przeważnie z potrzeby organizacji i instytucji prowadzących działalność niekomercyjną. To one tworzą projekty i programy dla wolontariuszy. Chcą w ten sposobów wzbogacić ofertę swoich organizacji, pomóc potrzebującym, podnieść poziom pracy organizacji, nadać jej tzw. wymiar międzykulturowy. A zatem, abyś mógł wyjechać na wolontariat, organizacja lub instytucja musi wcześniej przygotować projekt wolontariatu, określając w nim zadania, czas pracy, opiekę, sposób przygotowania wolontariusza do pracy etc.
Projekty najczęściej przygotowują organizacje przyjmujące wolontariuszy (tzw. organizacje goszczące). Zdarza się, że są one przygotowywane razem z wolontariuszem i/lub organizacją wysyłającą wolontariuszy. W wypadku wolontariatu o charakterze misyjnym lub humanitarnym, który najczęściej polega na pomocy potrzebującym, projekty tworzą organizacje wysyłające wolontariuszy lub sponsorzy wolontariatu. Patrz niżej.
Wolontariat zagraniczny – jak to działa?
Organizacja przyjmująca wolontariusza jest pierwszym aktorem wolontariatu. Drugim jest sam wolontariusz. To (najczęściej młody) człowiek, który dobrowolnie i za darmo chce pomagać organizacji za granicą. Trzecim, ważnym, choć nie zawsze występującym, aktorem, jest organizacja wysyłająca. To organizacja z kraju wolontariusza, która przygotowuje go do wyjazdu i pomaga z załatwieniu wszelkich formalności. Aktorem czwartym są organizacje, instytucje i podmioty, które wspierają wolontariat finansowo - przeznaczają środki dla organizacji i wolontariuszy, często w zmian określając zasady i cele wolontariatu. Takimi podmiotem może być państwo, kościół, organizacja pozarządowa, czy wspólnota ponadnarodowa. Oto przykłady: francuskie ministerstwo kultury finansuje wolontariacki program odnowy zabytków, zakon Salezjanów wysyła wolontariuszy do swoich placówek misyjnych w ramach programu Don Bosco, Polska Akcja Humanitarna razem z niemieckim partnerem Asa wysyłają wolontariuszy do pomocy ofiarom wojen i klęsk żywiołowych. Sponsorem międzynarodowego wolontariatu młodzieży w Europie jest Unia Europejska.
Z doświadczeniem lub bez?
Aby wyjechać na wolontariat za granicę, nie musisz mieć dużego doświadczenia, ale jeśli nigdy nie pracowałeś społecznie, nie ryzykuj z długim i ciężkim wyjazdem? Najlepiej popróbuj, jak smakuje wolontariacki chleb w Polsce (wiele możliwości znajdziesz na stronie www.wolontariat.org.pl) lub wyjedź na kilka tygodni na workcamp (wolontariat grupowy). W czasie rekrutacji istotne mogą się okazać Twoje wszystkie dotychczasowe doświadczenia. W wypadku gdy kandydatów na wyjazd jest więcej niż miejsc, to one mogą zdecydować, że to właśnie ty zostaniesz wybrany. Współorganizowałeś akcje na rzecz ochrony praw zwierząt? Już masz dużego plusa u organizatora wolontariatu ekologicznego. A jeśli zostaniesz wybrany najprawdopodobniej organizator zapewni ci dodatkowe szkolenia przed i/lub w trakcie wolontariatu. Wiele umiejętności nabędziesz samodzielnie już w podczas projektu.
Na wolontariat mogą wyjechać też specjaliści. Na przykład studenci kierunków medycznych, pracownicy organizacji pozarządowych albo nauczyciele języków obcych. Na misjach czy projektach związanych z pomocą humanitarną ważna jest znajomość kraju i jego języka obcego.
Na krótko czy na długo; razem czy osobno?
Długość projektów wolontariatu jest bardzo różna – od dwóch tygodni do dwóch lat. Najczęściej stosowany podział projektów wolontariatu według długości jest następujący:
- workcamp – od 1 do 5 tygodni,
- wolontariat krótkoterminowy – 1- 6 miesięcy,
- wolontariat średnioterminowy- 6-12 miesięcy
- wolontariat długoterminowy – 1-2 lata
Workcamp – inaczej krótkoterminowy wolontariat grupowy. Wolontariusze przez kilka tygodni pracują w dużych, nawet kilkudziesięcioosobowych, grupach, nad konkretnym zadaniem. Może nim być odnawianie zabytku, sadzenie lasów, pomoc na farmie ekologicznej. Worcampy to najpopularniejsza forma wolontariatu zagranicznego w Europie. Wyjeżdża na nie wielu uczniów i studentów, najczęściej w wakacje.
Wolontariat średnio i długoterminowy - to praca w organizacji pozarządowej, placówce edukacyjnej lub innej instytucji - zawsze niekomercyjnej. Wymaga większego niż workcamp zaangażowania i odpowiedzialności. Istnieją projekty długoterminowe, przy których pracuje kilku czy kilkunastu wolontariuszy, ale jeśli nie przepadasz za towarzystwem innych, to też na pewno znajdziesz coś dla siebie.
Wolontariat misyjny - jeszcze inny charakter mają wyjazdy do placówek misyjnych prowadzone przez zakony chrześcijańskie w różnych miejscach na świecie. Taki wolontariat najczęściej oznacza długi wyjazd i trudne warunki pobytu. Niejednokrotnie wiąże się też z długimi przygotowaniami formacyjnymi.
Ile kosztuje wolontariat?
Za wiele projektów nie musisz płacić: organizator cię nakarmi, zakwateruje, zapewni ci ubezpieczenie, a czasem... także kieszonkowe. Jednak krótkie wyjazdy, np. latem na dwa tygodnie, o ciekawej tematyce (np. pomoc przy badaniu zwyczajów delfinów) kosztują, i to niemało. Na workcampach opłacisz wpisowe, koszty podróży i ubezpieczenie. Zdarza się, że organizacje pomagają wolontariuszom w zdobyciu środków na opłacenie wpisowego.
Język obcy - wskazany
Znajomość języka obcego zawsze się przydaje, nawet jeśli organizator wolontariatu jej nie wymaga. Większość organizacji oczekuje jednak od kandydatów znajomości podstaw języka angielskiego lub języka kraju goszczącego. Zwłaszcza przy projektach polegających na pracy z ludźmi (np pomoc osobom starszym) powinieneś znać język przynajmniej w stopniu komunikatywnym. Ale są i takie projekty (np. praca ze zwierzątkami) w czasie których za dużo nie będziesz mówić. Istnieje kilka programów (np. Wolontariat Europejski), które co do zasady nie wymagają od wolontariuszy znajomości języka, ale w wielu projektach tego programu znajomość przynajmniej języka angielskiego jest jednak niezbędna.
Z drugiej strony wolontariat zagraniczny, zwłaszcza workcampy, to doskonały sposób na doskonalenie języka. Praca w grupach międzynarodowych nie jest możliwa bez konwersacji. Zdarza się, że organizacja zbierając zespół na workcamp, kwalifikuje tylko jedną osobę z danego kraju, tak aby uniemożliwić komunikowanie się w swoim języku. Dlatego przed wyjazdem, warto opanować przynajmniej podstawy angielskiego.
Dozwolone od lat 18?
Aby wyjechać na wolontariat do innego kraju w większości wypadków musisz mieć 18 lat. Osoby niepełnoletnie – powyżej 16 lat – są przyjmowane na niektóre workcampy, ale najczęściej muszą za nie płacić. Górna granica wieku określona jest w programach dla młodzieży, takich jak Wolontariat Europejski w programie Erasmus+.
Dopełnij formalności?
Jeśli jedziesz do Unii Europejskiej, Norwegii, Islandii, Lichenstainu lub Szwajcarii, wyrób sobie Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Kraje nie należące do UE mogą wymagać od ciebie pozwolenia na pracę i wizy. Jeśli twój projekt będzie trwał dłużej niż 3 miesiące, we wszystkich poza Wielką Brytanią, krajach UE będziesz musiał zdobyć pozwolenie na pobyt. W niektórych przypadkach (np. praca z dziećmi) możesz spodziewać się, że organizator wolontariatu poprosi cię o zaświadczenie o niekaralności.
Wolontariat a praca etatowa?
Podstawowa różnica między pracą wolontariusza a pracą na etat jest oczywista (i odczuwalna): wolontariusz nie otrzymuje wynagrodzenia. Ale nie oznacza to, że dla organizacji czy instytucji, w której pracuje, jest tanią siłą roboczą. Po pierwsze – zabrania tego prawo. Wolontariusz nie może pracować w zastępstwie pracowników etatowych, czy wykonywać niechciane przez innych prace. Wolontariusz realizuje specjalnie stworzony dla niego projekt, określający zadania wolontariusza, czas pracy, szkolenia etc. Nie bez znaczenia jest również motywacja i pasja, która u wolontariuszy jest niejednokrotnie większa niż u pracowników etatowych. Wolontariusz z powołania ma siłę przebicia, pasję i chęć zmieniania świata – a to przy wielu projektach jest niezbędne.
Po godzinach…
Poziom zaangażowania i czas pracy wolontariusza zależą od konkretnego projektu. W większości przypadków wolontariat pomyślany jest tak, aby wolontariusz miał także czas na różnorodne zajęcia poza pracą – na workcampach mógł poznać nowych ludzi innych narodowości i kultur, podczas projektów długoterminowych – kulturę i sposób życia kraju, w którym przebywa. Dodatkowo w ramach niektórych projektów zorganizowane są po pracy różne zajęcia dodatkowe: kursy językowe, koła dyskusyjne, wycieczki itp. W czasie większości projektów wolontariusz pracuje 6-8 godzin. Powinien być jednak zaangażowany w życie projektu, wspólnoty, organizacji - nie kończyć pracy o 16-ej i iść do domu.
Inaczej jest w trakcie wyjazdów na misje lub akcje humanitarne. Tam praca może być ciężka i momentami niebezpieczna.
Nie dla „samotnych żeglarzy”
Organizacje przyjmujące wolontariuszy zakładają, że będą oni brać czynny udział w życiu organizacji. Spodziewaj się więc, że większość czasu spędzisz ze swoimi gospodarzami i innymi wolontariuszami. Razem będziecie mieszkać, jeść posiłki i oczywiście pracować. Szczególny nacisk na pracę w grupie kładą organizatorzy workcampów. Wolontariusze często mieszkają na kempingach i sami sobie gotują. Podstawowe warunki bezpieczeństwa i sanitarne są zabezpieczone, ale na luksusy lepiej się nie nastawić.
Wolontariat Europejski – jedyny w swoim rodzaju
Unia Europejska wspiera wolontariat w Europie poprzez program Wolontariat Europejski – jedną z akcji programu „Młodzież w działaniu”. Organizacje zaangażowane w Wolontariat Europejski dostają od Unii niemałe środki – na wysłanie wolontariusza, utrzymanie, szkolenia, opiekę merytoryczną, ubezpieczenie etc. A wolontariusz dostaje od Unii kieszonkowe. Wolontariat Europejski to bez dwóch zdań najbardziej atrakcyjny finansowo program wolontariatu zagranicznego. Dlatego największe szanse na wyjazd mają osoby, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, społecznej i ekonomicznej (niepełnosprawni, mieszkańcy terenów wiejskich, młodzież z ubogich i zagrożonych patologią).
Nie daj się oszukać
Przed wyjazdem koniecznie sprawdź sprawdzić organizację, do której wyjeżdżasz. Zdarza się, że pod przykrywką wolontariatu działają niebezpieczne sekty religijne, a niektóre organizacje są w Europie są na cenzurowanym. Pytaj o nie w Centrum Wolontariatu (www.wolontariat.org.pl) lub w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. O pomoc możesz zwrócić się też do Narodowych Agencji programu „Erasmus+" lub Krajowych Biur Eurodesku. Pamiętaj: nie załatwiaj nic „na gębę”! Organizacja, w której pracujesz, musi z tobą podpisać umowę wolontariacką. Spytaj też czy zapewni ci: - ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków,
- szkolenie z zakresu twoich obowiązków,
- stały nadzór merytoryczny,
- wsparcie psychologiczne w razie kłopotów związanych z wykonywaną pracą.
Tak najczęściej wygląda oferta organizacji dla wolontariuszy w krajach skandynawskich, w Wielkiej Brytanii i Irlandii, gdzie wolontariat jest najbardziej rozwinięty. W innych krajach opieka nad wolontariuszem nie zawsze jest równie „profesjonalna”, dlatego brak któregoś powyższych elementów „pakietu dla wolontariusza” nie oznacza automatycznie, że organizacja jest niewiarygodna czy nieprzygotowana. Powinien jednak wzmóc Twoją czujność.
informacje ze strony: http://www.eurodesk.pl/abc-wolontariatu-za-granica